فعالیت‌های ماشاو در ازبکستان اگرچه به‌ظاهر در راستای توسعه و بهبود کیفیت زندگی مردم این کشور طراحی شده‌اند اما در واقع ابزاری هدفمند برای گسترش نفوذ نرم اسرائیل هستند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حضور رژیم صهیونیستی در آسیای مرکزی در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری یافته است، در این بین ازبکستان به یکی از اهداف اصلی این راهبرد تبدیل شده است.
آژانس همکاری برای توسعه بین‌المللی اسرائیل (ماشاو) در ظاهر با پروژه‌های آموزشی، بهداشتی و کشاورزی در ازبکستان فعالیت می‌کند، اما تحلیل دقیق‌تر این اقدامات تصویر روشنی از اهداف پنهان اسرائیل در بهره‌گیری از نفوذ نرم، سفیدشویی چهره بین‌المللی خود، فریب افکار عمومی و تقویت حضور ژئوپولیتیکی در منطقه ترسیم می‌کند.
اهمیت ازبکستان برای رژیم صهیونیستی
ازبکستان به‌دلیل عوامل تاریخی، فرهنگی و ژئوپولیتیکی اهمیت ویژه‌ای برای رژیم صهیونیستی دارد. از منظر تاریخی، جامعه یهودیان بخارایی که قرن‌ها در ازبکستان ساکن بوده‌اند نقش پل فرهنگی میان مردم ازبکستان و یهودیان اشغالگر را ایفا کرده‌اند و بسیاری از آنها امروز در فلسطین اشغالی زندگی می‌کنند و همچنان ارتباط خود را با سرزمین اجدادی‌شان حفظ کرده‌اند.
پس از فروپاشی شوروی، رژیم صهیونیستی به‌دنبال ایجاد و تثبیت روابط با کشورهای تازه استقلال‌یافته منطقه بود تا با گسترش شبکه‌های سیاسی و اقتصادی، انزوای بین‌المللی خود را کاهش دهد.
ازبکستان به‌عنوان پرجمعیت‌ترین کشور آسیای مرکزی و باثبات نسبی سیاسی، فرصتی استراتژیک برای رژیم محسوب می‌شود. از نظر سیاسی و اقتصادی، موقعیت استراتژیک ازبکستان در آسیای مرکزی این کشور را به شریک کلیدی برای این رژیم در مسیر گسترش نفوذ منطقه‌ای تبدیل کرده است.
در شرایطی که اسرائیل به‌دلیل سیاست‌های خود در غرب آسیا تحت فشارهای بین‌المللی قرار دارد، توسعه روابط با کشورهایی چون ازبکستان راهی برای خروج از انزوای سیاسی و کسب متحدان جدید تلقی می‌شود.
پروژه‌های ماشاو در ازبکستان
1. تأسیس مرکز مراقبت از کودکان در تاشکند
با همکاری وزارت بهداشت ازبکستان و سازمان غیردولتی Ezgu Amal، ماشاو نخستین مرکز مراقبت از کودکان مبتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج را در تاشکند تأسیس کرد. این پروژه با وجود خدمات ارائه‌شده، در حقیقت، بخشی از تلاش برای سفیدشویی چهره اسرائیل در صحنه بین‌المللی و بازسازی تصویر این رژیم به‌عنوان «حامی زندگی» است.
2. امضای تفاهم‌نامه همکاری توسعه‌ای
تفاهم‌نامه امضاشده میان وزارت سرمایه‌گذاری و تجارت خارجی ازبکستان و ماشاو بر توسعه همکاری در زمینه‌های کشاورزی، منابع آب، بهداشت و محیط زیست متمرکز است. این توافقات بیش از آنکه صرفاً ابزاری برای پیشرفت فنی باشد به اسرائیل امکان می‌دهد در ساختارهای کلیدی و سیاست‌گذاری‌های توسعه‌ای ازبکستان نفوذ کند.
3. مدیریت منابع آب و انتقال فناوری
برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارشناسان آب در ازبکستان درباره فناوری‌های آب‌شیرین‌کنی و تصفیه فاضلاب علاوه بر انتقال دانش، فرصتی برای شناخت زیرساخت‌های حیاتی و ایجاد وابستگی فناورانه فراهم می‌کند.
4. حمایت پزشکی در بحران کرونا
ماشاو تجهیزات پزشکی و محافظتی به بیمارستان کودکان در تاشکند اهدا کرد، این اقدام که در پوشش کمک بشردوستانه انجام شد، بخشی از ابتکار Better Together برای ترمیم تصویر جهانی اسرائیل در دوران همه‌گیری کوویدـ19 بود.
5. شبکه‌سازی از طریق شالوم کلاب
ایجاد و تقویت شبکه «شالوم کلاب» ازبکستان، متشکل از فارغ‌التحصیلان دوره‌های ماشاو، ابزار دیگری برای تداوم نفوذ اسرائیل و شبکه‌سازی در کشورهای هدف است. این شبکه‌ها در عمل به‌عنوان کانال‌های غیررسمی دیپلماسی عمل می‌کنند و نخبگان محلی را به حامیان بالقوه منافع اسرائیل تبدیل می‌کنند.
6. بازدیدهای نوآوری و فناوری
دعوت از مقامات وزارت توسعه نوآوری ازبکستان برای بازدید از اکوسیستم‌های نوآوری اسرائیل، بخشی از راهبرد جذب نخبگان و ایجاد پیوندهای علمی و اقتصادی بلندمدت با نهادهای کلیدی در ازبکستان بود.
7. اهدای تجهیزات توان‌بخشی به کودکان
در ادامه سیاست استفاده از دیپلماسی سلامت، ماشاو دستگاه‌های شبیه‌ساز حرکت به مراکز درمانی کودکان در ازبکستان اهدا کرد، این اقدامات کنار منافع انسانی، هدف تثبیت پیوندهای فناورانه و نمادین با جامعه محلی را دنبال می‌کند.
تحلیل پشت‌پرده پروژه‌های ماشاو
فعالیت‌های ماشاو در ازبکستان اگرچه به‌ظاهر در راستای توسعه و بهبود کیفیت زندگی مردم این کشور طراحی شده اما در واقع ابزاری هدفمند برای گسترش نفوذ نرم اسرائیل هستند.
تحقیقات متعدد نشان داده است که اسرائیل از پروژه‌های توسعه‌ای به‌عنوان ابزار سفیدشویی اقدامات خود در مناطق اشغالی استفاده می‌کند و از طریق ارائه کمک‌های بشردوستانه تلاش دارد تصویر بین‌المللی خود را بازسازی کند.
در ابعاد ژئوپولیتیکی حضور ماشاو در آسیای مرکزی به رژیم امکان می‌دهد با ایجاد ائتلاف‌های غیررسمی در این کشورها، نفوذ ایران و سایر رقبا را مهار کند، همچنین شبکه‌هایی مانند «شالوم کلاب» علاوه بر کارکرد تبلیغاتی، ابزار بالقوه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات و تأثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌های داخلی ازبکستان محسوب می‌شوند.
استفاده از شبکه‌هایی مانند شالوم کلاب، ارسال کمک‌های بشردوستانه هدفمند و برنامه‌های آموزشی استراتژیک همگی نشان‌دهنده آن است که رژیم از ابزارهای ظاهراً غیرسیاسی برای اهداف عمیقاً ژئوپولیتیکی و اطلاعاتی استفاده می‌کند.
